De term 'due diligence'wordt nog steeds vaak geassocieerd met het grondig onderzoeken van de financiële data van een onderneming om er uiteindelijk een oordeel over te vellen. Maar tegenwoordig omvat due diligence een breder perspectief, waarbij het ook noodzakelijk is om verschillende niet-financiële facetten van een onderneming en haar value chain in kaart te brengen. Het is niet langer voldoende om 'alleen' financiële rekeningen te controleren. De mate van 'maatschappelijk verantwoord ondernemen' (MVO) en de impact die het bedrijf heeft op mens en milieu worden steeds meer bepaald door factoren die verder gaan dan de traditionele financiële parameters.
Due diligence en duurzaam ondernemen
Een element dat steeds belangrijker wordt, is informatie over duurzaamheid. Het in kaart brengen en begrijpen van de bestaande duurzaamheid practices en prestaties van een bedrijf is net zo belangrijk geworden als het analyseren van de financiële gezondheid. Die gezondheid, vooral op de wat langere termijn, hangt ook af van practices en prestaties. Deze verschuiving weerspiegelt het groeiende besef dat het succes en de veerkracht van een bedrijf niet alleen worden bepaald door de winstgevendheid, maar ook door het vermogen om op verantwoorde wijze om te gaan met milieukwesties, sociale gevolgen en goed ondernemingsbestuur (governance). Kortom, due diligence heeft zich ontwikkeld tot een meer holistische benadering die de bredere bedrijfsactiviteiten omvat, waarbij duurzaamheidsinformatie een integraal onderdeel van het beoordelingsproces vormt.
Wat is het due diligence-proces op het gebied van duurzaamheid onder CSRD?
Due diligence is het proces waarbij bedrijven hun feitelijke en potentiële negatieve effecten op mens en milieu identificeren, voorkomen en beperken, en verantwoording afleggen over de manier waarop ze deze effecten beheren. Dit proces omvat de negatieve effecten van hun eigen activiteiten, maar ook die binnen de value chain, zowel upstream als downstream, en van zakelijke relaties, via geleverde producten of diensten en hun eigen activiteiten.
Due diligence is een continu proces dat de aanzet kan geven tot veranderingen in de strategie, het bedrijfsmodel, de activiteiten, de zakelijke relaties en de inkoop- en verkoopcontext van het bedrijf. De uitkomsten vormen de basis voor de evaluatie door het bedrijf van materiële effecten of 'impacts', risico's en kansen (IRO) in de context van duurzaamheidsrapportage. De ernst en waarschijnlijkheid van deze risico's bepalen de beoordeling van de materiële gevolgen van het bedrijf voor mens en milieu. De identificatie ervan ondersteunt ook de identificatie van materiële duurzaamheidsrisico's en -kansen, die vaak voortvloeien uit deze effecten.
Zowel de UN Guiding Principles on Business and Human Rights (UNGP's ) als de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen beschrijven dit due diligence-proces en benadrukken het belang van het identificeren en beoordelen van negatieve gevolgen. Als het bedrijf ze niet allemaal tegelijk kan aanpakken, biedt het proces de mogelijkheid om acties te prioriteren op basis van de ernst en waarschijnlijkheid ervan. Dit aspect van het proces ondersteunt de beoordeling van materiële effecten, zoals beschreven in sectie 3.4 van de norm voor duurzaamheidsverslaglegging(ESRS) 1 onder de CSRD (algemene vereisten). En helpt ook bij het identificeren van materiële duurzaamheidsrisico's en kansen die hier vaak uit voortvloeien.
Beoordeling van materiële gevolgen
Bij het identificeren en inschatten van IRO in de value chain moet het bedrijf zich richten op gebieden waar de IRO zich waarschijnlijk zullen voordoen, op basis van de aard van de activiteiten, zakelijke relaties, geografische locaties of andere risk factoren.
De essentiële aspecten van het due diligence-proces worden ook weerspiegeld in de vereisten voor informatieverschaffing van ESRS 2 (Algemene informatieverschaffing) en de 10 thematische ESRS.
Deze openbaarmakingsvereisten omvatten:
- due diligence integreren in corporate governance, strategie en bedrijfsmodel;
- het betrekken van (betrokken) belanghebbenden;
- het identificeren en beoordelen van negatieve gevolgen voor mens en milieu;
- het nemen van maatregelen om deze effecten aan te pakken; en
- het monitoren van de effectiviteit van deze inspanningen.
Wat is de value chain?
Het duurzaamheidsverslag van het bedrijf moet informatie bevatten over belangrijke IRO's met betrekking tot directe en indirecte zakelijke relaties binnen de value chain (value chain informatie), zowel upstream als downstream. Dit wordt hieronder schematisch weergegeven voor een metaalproducent.
Bron: SER & RJ, 10-10-2023 webinar, CSRD & ESRS: 'Aan de slag met je value chain'.
Bij het verstrekken van informatie over belangrijke IRO rapporteert de onderneming dus ook over de belanghebbenden in haar value chain. Dit aan de hand van de uitkomsten van haar due diligence-proces en materialiteitsbeoordeling en in overeenstemming met specifieke eisen in thematische ESRS met betrekking tot die value chain.
Informatie is niet vereist over elke partij in de value chain, alleen de informatie die van belang wordt geacht voor belanghebbenden. Verschillende duurzaamheidsonderwerpen kunnen van wezenlijk belang zijn voor verschillende delen van het bedrijf value chain. Daarom hoeven rapporterende bedrijven niet over elke partij in hun value chain te rapporteren, maar alleen over die partijen waar materiële IRO (kunnen) voorkomen.
Het due diligence-proces moet zich ook richten op zakelijke relaties die waarschijnlijk verband houden met belangrijke IRO, zoals partijen:
- die in verband worden gebracht met 'hotspots' die de waarschijnlijkheid van daadwerkelijke en potentiële gevolgen vergroten (en daardoor gevolgen hebben voor mensen en/of het milieu, die op hun beurt bronnen van risico's en kansen kunnen zijn); of
- waarmee het bedrijfsmodel van het bedrijf kritieke afhankelijkheden vertoont op het vlak van producten of diensten (en dus belangrijke IRO genereert of kan genereren).
| Voorbeeld |
|---|
Een Europese detailhandelaar in houten speelgoed, geproduceerd in een fabriek buiten de EU, waar de wettelijke (productie)eisen minder streng zijn. Het productieproces van speelgoed brengt verschillende milieu- en gezondheidsrisico's met zich mee, door stof en chemicaliën. Als gevolg hiervan is er een aanzienlijk risico risk dat werknemers en lokale gemeenschappen worden blootgesteld aan ernstige beroepsrisico's en gezondheidsrisico's, wat belangrijk is bij het beoordelen van de materiële impact. Vanuit een financieel perspectief, als de lokale overheid wetten gaat handhaven in plaats van steekpenningen aan te nemen, zoals nu het geval is case, kan dit leiden tot aanzienlijke boetes of zelfs de mogelijke sluiting van de fabriek van de fabrikant. Dit zou een directe en aanzienlijke financiële impact kunnen hebben op deze Europese retailer. De fabrikant komt in aanmerking als een 'hotspot' omdat werknemers en lokale gemeenschappen worden blootgesteld aan beroepsrisico's en gezondheidsrisico's (impactmaterialiteit), maar ook de afhankelijkheid van het bedrijfsmodel van de Europese retailer van de fabrikant genereert mogelijk financiële risico's (financiële materialiteit). |
Om de potentiële en werkelijke effecten te beoordelen, is het belangrijk dat het bedrijf met name de volgende hotspots identificeert:
- de locatie en kenmerken van leveranciers, ook buiten de eerste schakel in hun upstream value chain of toeleveringsketen;
- de gebruikers van de door hen geleverde diensten en/of goederen;
- hoe deze goederen vervolgens worden behandeld tot en met het einde van hun levensduur (inclusief afvalkwesties); en
- die mogelijk negatieve gevolgen ondervindt (of kan ondervinden) van hun diensten en/of goederen.
De ESRS vereist dat slechts enkele data punten over partijen in de value chain worden verzameld, de overgrote meerderheid van data punten hebben betrekking op de eigen activiteiten. Als een bedrijf echter vaststelt dat een belangrijk IRK in het value chain niet voldoende wordt behandeld in een thematisch ESRS, moet het aanvullende - zogenaamde 'entiteitspecifieke' - informatie verstrekken voor dit belangrijke duurzaamheidsthema.
Deze aanvullende, entiteitspecifieke toelichtingsvereisten, inclusief relevante targets en metrieken, moeten worden gerapporteerd om gebruikers van die informatie in staat te stellen inzicht te krijgen in de materiële IRK van het bedrijf. Als het verzamelen van informatie van de (primaire) value chain redelijkerwijs (nog) niet mogelijk is, moet het bedrijf de ontbrekende informatie schatten met behulp van alle redelijke en beschikbare ondersteunende informatie. Dit omvat het gebruik van proxy's, industrie data en andere informatie uit (betrouwbare) indirecte bronnen, en dit zonder onnodige kosten en inspanningen. De onderneming dient vervolgens de gebruikte schattingsmethode(s) en de mate van nauwkeurigheid van de value chain statistieken te beschrijven om eventuele tekortkomingen van de toegepaste methodologie aan het licht te brengen.
Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD)
Uit Europa komt een aparte richtlijn over due diligence in de waardeketens van grote bedrijven: de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD/CS3D). Deze bedrijven moeten negatieve gevolgen voor de mensenrechten en het milieu die verband houden met hun activiteiten (met inbegrip van die van hun dochterondernemingen) binnen hun value chain identificeren, voorkomen, beperken of elimineren. Rapportage over de resultaten van het gevoerde due diligence beleid maakt het makkelijker om negatieve effecten op mensenrechten en milieu te identificeren en aan te pakken. Het geeft belanghebbenden ook inzicht in de prestaties en vooruitgang van het bedrijf op dit gebied en creëert een gelijk speelveld voor Europese bedrijven. Daarnaast heeft de CSDD een transnationale impact, aangezien de waardeketens van deze bedrijven uiteraard niet stoppen bij de grenzen van de Europese Unie.
De CSRD gaat over het rapporteren van duurzaamheidsinspanningen (transparantie), terwijl de CSDD concrete inspanningen vereist om daadwerkelijke risico's in de toeleveringsketen te identificeren, voorkomen, beperken of elimineren. Beide richtlijnen vereisen echter het identificeren van de (negatieve) impact van bedrijfsactiviteiten op mens en milieu. Rapportage door andere bedrijven in overeenstemming met de ESRS-normen voor duurzaamheidsrapportage (samen met andere betrouwbare bronnen) zal belangrijke input kunnen leveren voor bedrijven die due diligence uitvoeren in het kader van de CSDDD. Omgekeerd zal due diligence die moet worden uitgevoerd in het kader van de CSDDD ook informatie leveren voor de rapportagevereisten, die zijn opgenomen in de CSRD. Daarom is het essentieel dat beide due diligence-rapporten consistent zijn en duidelijk aangeven hoe ze zich tot elkaar verhouden en elkaar aanvullen. De onderstaande visualisatie laat schematisch zien hoe de twee richtlijnen zich tot elkaar verhouden.
Kortom, de CSDDD vereist dat bedrijven verantwoordelijkheid nemen voor hun negatieve effecten, terwijl de CSRD transparantie hierover vereist. Beschouw de CSDDD als een tool die bedrijven niet alleen helpt om aan hun milieu- en mensenrechtenverplichtingen te voldoen, maar die ook aansluit bij de vereisten voor duurzaamheidsrapportage van de CSRD. Dankzij deze consistentie kunnen bedrijven een compleet beeld geven van hoe ze op een duurzame en maatschappelijk verantwoorde manier handelen. Niet alleen binnen hun eigen bedrijf, maar binnen het hele value chain waarin dat bedrijf actief is.
de CSDDD vereist dat bedrijven verantwoordelijkheid nemen voor hun negatieve effecten, terwijl de CSRD transparantie hierover vereist.
Meer weten?
Onze consultants helpt je graag op weg naar een duurzaamheidsverslag dat voldoet aan alle eisen van de CSRD en ESRS. Neem gerust contact met ons op.